"Pulsoksymetr Poradnik" w zestawach z pulsoksymetrami dla niemowląt i dzieci
Co to jest pulsoksymetr ?
Pulsoksymetr medyczny to prosty monitor parametrów życiowych pacjenta. Pulsoksymetr pozwala na ciągły i nieinwazyjny pomiar kluczowych parametrów odnoszących się do pracy serca i funkcji oddechowych:
- Puls [Pulse Rate - PR] ilość uderzeń serca na minutę
- Saturacja – Wysycenie Krwi Tlenem [SpO2]
- Indeks Perfuzji / Przepływu [PI]
Na ekranie pulsoksymetru użytkownik może również śledzić:
- Krzywą SpO2 PLETH
- Wskaźnik Pulsu
Jak czytać krzywą pulsoksymetru?
Pulsoksymetr może być stosowany u wcześniaków, noworodków, dzieci i dorosłych z wykorzystaniem czujnika pulsoksymetru przeznaczonego dla wagi i wieku. W ratownictwie, neonatologii, kardiologii, pulmonologii, Zakładach Opiekuńczo Leczniczych, Hospicjach, Opiece Domowej etc.
Wyposażony w funkcję alarmów pulsoksymetr pozwala na wykrycie podstawowych arytmii związanych z rytmem pracy serca:
- Bradykardii (niska częstość akcji serca) oraz
- Tachykardii (częstoskurcz)
Pulsoksymetr powinien być wyposażony w funkcję szybkiego wyciszenia alarmu oraz regulację głośności dźwięku alarmu pulsu i saturacji. Pośrednią funkcję sygnalizującą spełnia również dźwięk tonu pulsu. Zmiana częstotliwości pulsu w prosty sposób informuje użytkownika pulsoksymetru o rytmie pracy serca. Kolejnym istotnym alarmem jest alarm braku lub błędu czujnika pomiarowego, który wskazuje, że pomiar nie jest realizowany. Pulsoksymetr powinien również sygnalizować dźwiękiem ryzyko bliskiego rozładowania baterii, akumulatora, a w konsekwencji wyłączenia pulsoksymetru.Indeks perfuzji
Wskaźnik Perfuzji / Indeks Perfuzji (PI) to stosunek pulsacyjnego przepływu krwi do niepulsacyjnego – statycznego przepływu w miejscu pomiaru, na przykład na palcu. Indeks perfuzji jest wskaźnikiem siły pulsu w miejscu założenia czujnika Pulsoksymetru. Im wyższa wartość PI tym wyższy poziom przepływu krwi na stronie czujnika.
Wskaźnik perfuzji jest różny w zależności od pacjenta, warunków fizjologicznych oraz miejsca pomiaru. Mając na uwadze powyższe każdy pacjent powinien na cele pomiarów ustalić własną zwyczajną wartość indeksu perfuzji.
Wysoki wskaźnik perfuzji może pomóc w doborze optymalnego miejsca założenia czujnika Pulsoksymetru. PI jest dobrym wskaźnikiem dokładności pomiarów. Niski PI, równy lub niższy niż 0.4% może świadczyć o niedokładnym wyniku pomiaru. Założenie czujnika Pulsoksymetru na miejscu z najwyższą wartością PI może wzmocnić dokładność pomiaru w trakcie ruchu.
Wskaźnik Perfuzji Pulsoksymetru jako prognoza wysokiego stopnia ryzyka zachorowalności u noworodków [1].
[1] De Felice C, Latini G, Vacca P, Kopotic RJ. European Journal of Pediatrics 2001; 161:561-562.
Normy pomiaru saturacji i pulsu
Wartość SpO2 u zdrowych dorosłych kształtuje się na poziomie 95-99%.
W przypadku wad serca (nabytych i wrodzonych) dopuszczalny poziom wartości saturacji i pulsu może się znacząco różnić. Taka sama sytuacja występuje w przypadku przewlekłej obturacyjnej choroby płuc oraz innych chorób płuc. Osoby cierpiące na POChP mogą utrzymywać saturację na poziomie 88-92% SpO2.
Z tego względu wartości alarmowe SpO2 i PR należy w każdym przypadku ustalać indywidualnie z wykwalifikowanym personelem medycznym.
Wartość saturacji 100% SpO2 pojawia się zazwyczaj przy tlenoterapii.
Pulsoksymetr wskazuje również ilość uderzeń serca na minutę - PULS. Normalna spoczynkowa wartość pulsu różni się w zależności od wieku, codziennego poziomu aktywności, budowy ciała (otyłość) i przebytych chorób. U osoby dorosłej normalna wartość PR może być w granicach 60-100 uderzeń na minutę w spoczynku oraz ponad 130-150 uderzeń serca na minutę w trakcie aktywności fizycznej.
Zasada działania pulsoksymetru
Pulsoksymetr realizuje pomiar wartości poprzez przesyłanie dwóch wiązek światła o niskim natężeniu, jednej czerwieni i jednej podczerwieni, przez tkankę ciała, w kierunku fotodetektora. Bazując na prawie Lamberta-Beera [1], absorpcja światła przez daną substancję jest wprost proporcjonalna do jej gęstości i koncentracji. Kiedy światło określonej długości fali jest emitowane na tkankę ludzką, intensywność mierzonego światło po absorpcji, odzwierciedlonego i osłabionego w tkance może odzwierciedlać strukturę tkanki, przez którą przeszło światło.
SpO2 określa procentową wartość hemoglobiny „transportującej” tlen formujące HbO2 (oksyhemoglobinę = hemoglobinę natlenioną). Hb silnie pochłania i słabo odbija światło czerwone, natomiast HbO2 silnie pochłania i słabo odbija podczerwień [2].
Identyfikacja pulsu jest realizowana przy użyciu techniki pletyzmograficznej, natomiast pomiar wysycenia hemoglobiny tlenem jest określony z wykorzystaniem zasad oksymetrii spektrofotometrycznej. W trakcie pomiaru, siła sygnału wynikająca z każdego źródła światła zależy od koloru i grubości tkanki ciała, umiejscowienia czujnika, natężenia źródła światła oraz absorbcji krwi tętniczej i żylnej w tkance ciała.
Pulsoksymetr przetwarza opisane sygnały oddzielając parametry niezależne czasowo (grubość tkanki, kolor skóry, natężenia światła, krew żylna) od parametrów zależnych czasowo (objętość tętnicza oraz SpO2) by zidentyfikować puls i wyliczyć saturację funkcjonalną. Wyliczenie saturacji / wysycenia tlenem przez pulsoksymetr jest możliwe, ponieważ krew wysycona tlenem przewidywalnie absorbuje mniej czerwonego światła niż krew z ograniczoną zawartością tlenu.
WSPOMAGANIE POMIARU WSKAZÓWKI
- Wykorzystując wysoką wartość wskaźnika perfuzji (PI) dobierz optymalne miejsce założenia czujnika SpO2, sprawdzając kilka możliwych lokalizacji.
- Zastosuj czujnik SpO2 właściwy dla danej grupy wiekowej i wagi ciała pacjenta. Przy wcześniakach i noworodkach stosuj pulsoksymetr przenośny z zewnętrznym czujnikiem SpO2.
- Diody pomiarowe muszą być umieszczone naprzeciwko siebie.
- Czujnik SpO2 opaska rozłączna MultiSite można zamocować „oddychającym” plastrem aptecznym.
- Zamocowanie kabla czujnika SpO2 zapewnia większą stabilizację czujnika pomiarowego, a tym samym na wiarygodniejszy pomiar.
- Należy ograniczyć wpływ światła z otoczenia na diodę pomiarową.
- Miejsce pomiaru należy sprawdzać / zmieniać co dwie godziny by uniknąć odparzeń.
- Zbyt niska i zbyt wysoka temperatura ciała pacjenta może wpływać na wynik pomiaru.
- Ustaw dolną i górną granicę alarmową SpO2/PR po konsultacji z lekarzem prowadzącym, dla konkretnego pacjenta.
- Upewnij się, że Pulsoksymetr ma sprawdzoną dokładność pomiarową na symulatorze pacjenta; okresowo sprawdzaj stan diody i detektora.
[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_Lamberta-Beera
[2] Czytaj więcej Elektronika Praktyczna Zhang Feng, Marten Smith, Microchip Technology Inc.
Czynniki wpływające na dokładność pomiaru SpO2
(czynniki zakłócające)
- wystawienie czujnika pulsoksymetru na mocne światło otoczenia. Należy ograniczyć wpływ lamp chirurgicznych, świateł fluorescencyjnych, lamp na podczerwień lub bezpośrednich promieni słonecznych.
- nadmierny ruch pacjenta.
- umieszczenie czujnika pulsoksymetru na kończynach z jednoczesnym pomiarem ciśnienia krwi przy pomocy mankietu, cewnikiem żylnym lub linią naczyniową.
- naczyniowe barwniki lub zewnętrznie używane kolorowe kosmetyki takie jak lakier do paznokci lub kosmetyki do ciała.
- wystawienie na działanie wysokiego ciśnienia tlenu.
- niewłaściwy typ czujnika pulsoksymetru względem wieku i wagi pacjenta.
- występowanie okluzji żylnej.
- skurcz naczyń krwionośnych spowodowany hiperkinezą lub spadkiem temperatury ciała.
- wewnątrz naczyniowe barwniki.
- złe miejsce założenia czujnika pulsoksymetru (zbyt duża odległość pomiędzy diodami, diody pomiarowe nie są umieszczone naprzeciwko siebie etc.)